Eskiden Günümüze İletişim ve Haberleşme Araçları

Günümüz teknoloji ve iletişim çağında bizler iletişim kurmak ve haberleşmek için pek fazla zahmet çekmiyoruz. Tek bir tıkla ve tek bir tuşla binlerce kilometre uzağımızdaki insanlarla rahatlıkla iletişim kurabiliyoruz.

Çünkü gelişen bilgisayar ve telefon teknolojileri iletişim kurmamızı oldukça kolaylaştırıyor. Ama eskiden insanlar iletişim kurma ve haberleşme konusunda bizim kadar şanslı değillerdi. Fakat yine de o insanlar da birbirleriyle iletişim kurmak için bir çaba göstermişler. Hatta o insanların çabalarının bugünkü iletişim teknolojisinin temeli olduğunu söylemek yanlış olmayacaktır.

Bu yazıda eskiden telefon yokken insanların nasıl iletişim kurduklarını, birbirleriyle nasıl haberleştiklerini inceleyeceğiz. Detaylı bir inceleme yapmadan önce eskiden kullanılan iletişim araçlarının bir listesini görelim ve daha sonra ayrıntılı bir şekilde o iletişim araçlarını yakından tanıyalım.

Eskiden, Telefon Yokken İnsanlar Nasıl İletişim Kuruyorlardı?

Tarih boyunca kullanılan iletişim ve haberleşme araçları genel olarak aşağıdaki listede olduğu gibiydi. Bu listenin tam liste olmadığını hatırlatmak gerekir. Çünkü bu listeye eklemeler yapılabilir.

• İşaret ve Resim Çizmek
• Dumanla Haberleşme
• Posta Güvercinleriyle Haberleşme
• Denize Şişe Bırakma
• Davulla Haberleşme
• Ulak/Haberci Göndermek
• Mektup İle Haberleşme
• Radyo İle Haberleşme
• Telgraf İle Haberleşme
• Telefon İle Haberleşme
• İnternet Teknolojileri İle Haberleşme

Şimdi bu listede verdiğimiz iletişim ve haberleşme araçlarının detaylarını ve tarihçelerini açıklayabiliriz.

1- İşaret ve Resim Çizmek:

Özellikle Mısırlılar bu yöntemi çok kullanmışlardır. M.Ö 3000 civarında yaşayan Mısırlılar, duvarlara çeşitli insan, hayvan ve bazı şekil ve sembollerden oluşan figürler çizmişlerdir. 

Henüz yazının icat edilmediği o zamanlarda insanlar yaşadıkları şeyleri ya da anlatmak istediklerini duvarlara resmetmişlerdir. Böylece kendilerinden sonraki insanlarla bir iletişim kurmuşlar ve ciddi bir tarih bırakmışlardır.

---

2- Dumanla Haberleşme:

Dumanla haberleşme de çok eskiden kullanılan iletişim yöntemlerinden bir tanesiydi. Tam olarak tarihinin ne zamana kadar dayandığı net bir şekilde bilinmese de Çinliler ve Kızılderililer tarafından kullanıldıkları bilinmektedir.

Dumanla haberleşme yönteminde bir yerde yakılan ateşin dumanının kontrollü bir şekilde yükseltilmesiyle bir iletişim sağlanıyordu fakat bu yöntem net bir iletişim sağlamıyordu ve verdiği mesajlar oldukça kısıtlıydı.

Bu yöntem daha çok bir uyarı niteliğindeydi. Örneğin bir yerden yükselen duman o yerde bir sorun ya da bir tehlikenin olduğunu haber vermekteydi. Bu dumanları gönderen ve alan görevliler bulunmaktaydı. Dumanla haberleşmede iletişim kurmak için yüksek tepeler tercih edilirdi. Böylece görülmesi daha kolay olurdu.

---

---

3- Posta Güvercinleriyle Haberleşme:

Posta güvercinleriyle haberleşme bilinen eski iletişim yöntemlerinden bir tanesidir. Tam tarihi bilinmese bile ilk kullanımının M.Ö 1200’lü yıllara kadar dayandığı tahmin edilmektedir.

Güvercinlerle haberleşme sağlamak için güvercinler özel olarak yetiştirilmektedir. Belli bir seçme ve eğitim işlemlerinden geçen güvercinler mesaj iletmek için kullanılmaktadırlar.

Bu iş için güvercinlerin tercih edilmesinin ise özel bir nedeni vardır. Çünkü güvercinlerin sahip oldukları özellikler sayesinde çok uzaktan da bırakılsalar yönlerini rahatça bulabilmektedirler. Güvercinlerin bu yön bulma özelliklerinin onların çok iyi koku alabilmelerine dayandıranlar da vardır. Yani güvercinler çok iyi koku alabildikleri için geldikleri yerin kokusunu takip ederek yönlerini bulabilmektedirler.

---

4- Denize Şişe Bırakma:

Denize şişe bırakmak daha çok gemicilerin kullandıkları bir yöntemdir. Bilindiği gibi bir kağıda bir not yazılır ve o kağıt katlanıp bir şişenin içerisine konulur. Daha sonra bu şişe denize bırakılır. Böylece bu şişeyi bulan kişiye bir not, bir mesaj iletilmiş olur.

Denize şişe bırakma yönteminin denizciler tarafından yardım istemek ya da dost bulmak amacıyla kullanıldıkları bilinmektedir. Günümüzde de hâlâ bunu bir gelenek olarak sürdüren insanlar olduğu gibi farklı bir deneyim ve anı yaşamak isteyen insanlar da bu yöntemi kullanmaktadırlar.

---

5- Davulla Haberleşme:

Davul çalarak haberleşmenin de tarihi oldukça eskidir. Daha doğrusu davulun tarihi oldukça eskidir desek yerinde bir ifade olacaktır.

Davul farklı şekillerde de olsa, benzer bir yapıyla ilk olarak Mısırlılarda görülmektedir. Onların iletişim amacıyla kullanıp kullanmadığı bilinmese de, davulu bir iletişim aracı olarak Afrikalıların kullandıkları bilinmektedir. Afrikalılar bir takım özel vuruş sayılarıyla şifreledikleri davul vuruşlarıyla kendi aralarında bir çeşit iletişim kuruyorlardı.

Davulla haberleşmenin günümüzde de hâlâ devam ettiğini söylemek yanlış olmayacaktır. Zira Ramazan aylarında sahur vakti davul çalınması da bir çeşit iletişimdir ve bizlere sahur vaktinin geldiğini haber verir. Yine Anadolu’da köy düğünlerinde gelen misafirler davulla karşılanır. Böylece davulun çalması yeni misafirlerin geldiğinin bir işaretidir.

---

6- Ulak/Haberci Göndermek:

Ulak kelime anlamı olarak “haber götüren kimse, haberci” anlamlarına gelmektedir. Ulak ile mesaj göndermenin de tarihi oldukça eskidir.

Ulaklar zamanlarının güvenilir kimseleridir. Aldıkları mesajları, götürmeleri gereken yere canları pahasına götürürler. Bunu yaparken de oldukça hızlı bir şekilde yaparlar. Yani ulakların hızlı ve güvenilir olmaları gerekmektedir.

Ulaklık görevi Osmanlı’da da oldukça önemli bir görevdi. Bu görev için özel bir teşkilat bile kurulmuştu. Ulaşım, haberleşme ve gizli bilgilerin ulaştırılması konusunda ulaklara büyük görevler düşüyordu.

Ulakların görevlerini günümüz kurye ve kargo şirketlerine benzetebiliriz. Bilindiği gibi günümüzde kuryeler paketleri bir yerden alıp bir yere güvenli ve hızlı bir şekilde teslim etmektedirler. Bu da ulaklıkla aynı işlevi yapmak demektir.

---

7- Mektup İle Haberleşme:

Mektubun tarihi de oldukça eskidir. Mektubun tarihinin ilk çağa kadar dayandığı bilinmektedir. Bilindiği gibi mektup bir kâğıt ya da kâğıt türünde herhangi bir şeye, iletilmek istenilen mesajın yazılması ve onun istenilen kişiye ulaştırılması esasına dayanır.

Mektupla haberleşme de eskiden oldukça önemliydi. Mektup hem kişisel hem de resmi olarak büyük önem arz ediyordu. Hatta mektup zaman içerisinde bir edebi tür olarak yerini aldı.

Günümüzde mektubun yerini e-mail dediğimiz elektronik postalar almış durumda. Fakat yine de gerek resmi işlemlerde gerekse özel olarak kişiler arasında mektuplaşma devam etmektedir.

---

8- Radyo İle Haberleşme:

Radyonun tarihi 1850’li yıllara dayanmaktadır. Radyonun babası olarak bir İtalyan olan Guglielmo Marconi kabul edilir. Marconi’nin bulduğu radyo sinyallerinin iletimini, ondan sonra gelen bazı bilim adamları geliştirmiştir ve günümüzdeki radyo sistemlerinin temeli atılmıştır.

Radyo hem dünyada hem de ülkemizde bir zamanlar çok önemli bir iletişim ve haberleşme aracı olarak kabul ediliyordu. Televizyonun bu kadar yaygın olmadığı zamanlarda radyolar büyük öneme sahipti. Radyo üzerinden haber, duyuru gibi halkı ilgilendiren programlar yapıldığı gibi radyo tiyatrosu, radyo eğlencesi gibi çeşitli eğlence programları da yapılırdı.

Radyo günümüzde de yerini korumakla beraber gelişen görüntü teknolojileri nedeniyle artık eski önemini kaybetmiştir.

---

9- Telgraf İle Haberleşme:

Telgrafın ilk olarak 1830’lu yıllarda “Samuel Morse” tarafından icat edildiği bilinmektedir. Morse, kendi adını verdiği bir alfabe geliştirmiştir ve bu alfabeyi kullanarak elektrik telleri üzerinden mesaj iletimi sağlanmıştır.

Telgrafın çalışma prensibinde iki merkez vardır ve bu iki merkez arasında işaretler aracılığıyla, elektrik telleri üzerinden bir iletişim sağlanır. Bahsedildiği gibi telgrafa özel bir alfabe olan Mors alfabesi kullanılır ve göndericinin gönderdiği mesajlar alıcı tarafından çözümlenir. Böylece mesaj iletilmiş olur.

---

10- Telefon İle Haberleşme:

Telefon ilk olarak 1876 yılında Alexander Graham Bell tarafından icat edilmiştir. Telefonun icadı telgrafı gölgede bırakmıştır. Çünkü telefonun icadıyla birlikte ses dalgalarının iletimi, haberleşme ve iletişimi daha sağlıklı hale getirmiştir.

Ülkemizde de ilk olarak 1911 yılında kullanılmaya başlayan telefonlar iletişim ve haberleşme de önemli bir yeri doldurmuştur. Telefonların şimdiki kadar yaygın olmadığı ilk zamanlar, telefonla konuşmak için özel yerler kurulmuştur. Zaman içerisinde “ev telefonları” adı altında her eve giren telefon, daha sonra “cep telefonları” adıyla gelişerek ceplerimize girmiştir. Hatta bilindiği gibi günümüzde telefonlar o kadar gelişmiştir ki artık “akıllı telefon” olarak hayatımızda vazgeçilmez bir yer tutmuştur.

---

11- İnternet Teknolojileri İle Haberleşme:

Eskiden günümüze kadar gelen iletişim ve haberleşme yöntemlerinin en sonuncusu ve en gelişmişi internet teknolojileri ile sağlanmaktadır. Özellikle bilgisayarların ve cep telefonlarının inanılmaz gelişmesiyle birlikte internet teknolojileri iletişimde çok önemli hale gelmiştir.

İnternetin gelişimini günlük hayatımızda gözlemlemek mümkündür. Hatta bu yazıyı bile bir internet teknolojisi yardımıyla okuyorsunuzdur. Bu bile internetin ne durumda olduğunu göstermeye yetecektir.